«مسائل خبرگزاری‌ها در ایران؛ گذشته، حال و آینده» بررسی شد

در ابتدای این نشست طاهره خیرخواه که مجری طرح برگزاری این نشست‌ها و پژوهشگر رسانه است با ارائه توضیحی از سه نشست قبلی و نیز تلاش برای ساماندهی خبرگزاری‌ها که از سوی وزیر به تازگی مطرح شده است، از مهمانان نشست خواست تا نظرات خود را از دیدگاه علمی و تجربی در زمینه فعالیت خبرگزاری‌‌‌های تخصصی ارائه نمایند.

یونسیان: لزوم توجه به مخاطب و باز تعریف اقتضائات خبرگزاری‌‌‌های تخصصی

نخست یونس یونسیان با اشاره به چالش‌‌‌های پیش روی خبرگزاری‌ها از منظر فرهنگ، حاکمیت و نظام رسان‌‌های ، بر لزوم بهره مندی از پتانسیل خبرگزاری‌‌‌های تخصصی به عنوان فرصت تاکید کرد، که این مهم را منوط به شناخت از مخاطب واقعی خبرگزاری‌‌‌های تخصصی دانست. او اشاره کرد شناخت دقیق شکل‌ها و فرم‌‌‌های جدید اطلاعاتی همراه با به تغییرات جامعه ایران و جهان می تواند به موفقیت خبرگزاری‌‌‌های تخصصی بینجامد؛ چرا که در حال حاضر شناخت مخاطب ایرانی و نیاز رسانه ای او بسیار مغفول مانده است. شناخت مخاطب و زمینه ارتباطی تولید محتوا در ساماندهی خبرگزاری‌ها بسیار راهگشا خواهد بود.

یونسیان به بحث درباره چیستی و چرایی مفهوم خبر و خبرگزاری‌‌‌های تخصصی در ایران و جهان پرداخت . گفت: اشاره اصلی بحث به موضوع هژمونی و سلطه رسانه ای در یک جنگ ترکیبی در برابر کشور ایران و نظام جمهوری اسلامی است، مقوله ای که نیاز به یک راهبرد کانترهژمونیک یا پاد هژمونی دارد. پادهژمونی از این منظر استراتژی مقابله و مقاومت در برابر سلطه رسانه ای و جنگ ترکیبی‌ست. بدون شک هژمونی فرهنگی کشور و فرهنگ ایران نیاز به درک دقیق مفهوم علم اطلاعات و ریخت شناسی انواع ترفندها را دارد.

یونسیان محقق و پژوهشگر در ادامه بحث به مفاهیم چندلایه اطلاعات، جامعه اطلاعاتی، شهروند دیجیتال، شهروند شبکه یا نتیزن، اتمسفر اطلاعاتی یا اینفوسفر اشاره کرد و شناخت دقیق و چندبعدی از لایه‌‌‌های اطلاعات و خبر را از ارکان مبارزه و مقاومت رسانه ای دانست.

وی با اشاره به تعریف و تبیین کار رسانه ای درست از منظر مقام معظم رهبری (درنشست با اصحاب سازمان صدا و سیما در سال 1381)، گفت: ایشان کار رسانه ای درست را کاری می دانند که «صحنه باطل را به صحنه حق تبدیل کند». کار رسانه ای این توان را دارد که جبهه حقیقت را تولید کند. در میان نظریه پردازان به روز جهان نیز این موضوع به شکل‌‌‌های متفاوتی تعریف کرده اند. برای مثال در نظریه روانکاوی لکان، حقیقت، ساختاری شبیه داستان دارد و مفهوم داستان گویی‌‌‌های چند پلتفرمی در نظریه رسانه به معنای تولید محتوایی با ساختار داستانی و جذاب برای درگیری ذهن مخاطب اشاره شده است. برای ایجاد صحنه حق نیاز به صحنه‌آرایی و پیرایه سازی وجود دارد، این صحنه آرایی در حقیقت میزانسن و دکوپاژ پراکسیس جنگ رسان‌‌های  می باشد. در جهان و در ایران با وقایعی در قرن تازه مواجه شده ایم که تعاریف قبلی از اطلاعات و خبر را دچار تغییر بنیادین کرده است. برای مثال بحران کرونا و همه گیری ویروس باعث ایجاد شکل‌ها و مراجع تازه اطلاعاتی شد و مفهومی به نام اینفودمی یا همه گیری اطلاعات وارد ادبیات بحث رسانه ای شد. بنابراین در جنگ ترکیبی رسانه ای، با یک امر چندرشته ای و ذووجهین مواجه هستیم، ترکیبی از دانش شناختی، دانش نوروساینس، دانش علم اطلاعات، نظریه روانکاوی و هوش مصنوعی کلان داده به ایجاد لایه‌‌‌های جدید خبر و محتوا تبدیل شده است.

او اذعان کرد: در جنگ ترکیبی امروز در برابر ایران نقش اصلی را بازیگران رسانه ای و اهالی متخصص باید ایفا کنند. قطعا ساختار رسانه ای کشور نیاز به بازتعریف و بازآرایی و بازسازی دارد و در این مسیر هر ارزش و اصل باید دوباره محک زده شود. برای ورود به حوزه خبرگزاری‌‌‌های  تخصصی باید قبل از هر چیز مطالعات بینارشته ای و میان رشته ای را در این حوزه افزایش داد. طراحی شتاب دهنده‌‌‌های اکوسیستم استارتاپی با محور تولید محتوا و خبر و استفاده دقیق از فرهنگ دیجیتال و تولید مخاطب ‌‌های ی دقیق و حقیقت جو ادامه این مسیر است.

امجدیان: باید برای حفظ مرجعیت خبرگزاری‌‌‌های تخصصی تلاش کنیم

امجدیان در ادامه با تاکید بر نظام رسانه ای جهانی، تخصصی بودن خبرگزاری‌ها را در راستای افزایش مرجعیت رسانه‌ها بین مردم دانست و گفت: این خبرگزاری‌ها می توانند با جلب نظر مخاطب و جلب اعتماد آنان دوباره به مرجعیت رسانه‌ها جان ببخشند. او با تاکید بر لزوم ساماندهی خبرگزاری‌‌‌های تخصصی و عمومی اذعان داشت که گاهی مسئله کمیت اخبار و محتوا باعث می شود، توجه به اهمیت و نقش خبرگزاری‌‌‌های تخصصی مغفول بماند، اما من معتقدم تلاش هرچه بیشتر این خبرگزاری‌ها برای تامین محتوای مورد نیاز مخاطب مرجعیت رسانه ای آنها را تقویت می کند که همین مرجعیت می تواند در مراحل مختلف جنگ رسانه ای به کار بیاید.

امجدیان مواجهه سنتی با مفهوم رسانه در عصر حاضر با سرعت تغییرات فراوان را آسیبی دانست که باعث می شود از توجه به اهمیت این خبرگزاری‌‌‌های تخصصی غافل شویم در حالی که بهترین ابزار برای جذب مخاطب هستند.

او با توجه به بحث اخیر ادغام و ساماندهی خبرگزاری‌ها، بر لزوم ساماندهی تعدد خبرگزاری‌ها تاکید کرد و معتقد بود: ادغام خبرگزاری‌‌‌های عمومی و ساماندهی آنها می تواند راهگشا باشد اما ادغام خبرگزاری‌‌‌های تخصصی در یکدیگر و یا درخبرگزاری‌ها عمومی را دچار اشکال دانست.

جعفری: خبرگزاری‌‌‌های تخصصی را خبرگزاری درجه 2 نپنداریم

محمد حسن جعفری با اشاره به تجربیات خود در خبرگزاری‌‌‌های تخصصی با اشاره به چند نکته از چالش‌‌‌های اصلی خبرگزاری‌‌‌های تخصصی سخن گفت. در ابتدا او نگاه درجه دو داشتن به خبرگزاری‌‌‌های تخصصی را مورد نقد قرار داد ،نگاه و رویکردی که هم در نگاه اهالی رسانه، هم مدیران و هم خود خبرنگاران مسئله‌ساز می شود و آسیب زاست، نگاهی که باعث می شود روابط عمومی‌ها و نهادها نخست اخبار را در اختیار خبرنگاران خبرگزاری‌‌‌های عمومی قرار می دهند تا مخاطب بیشتری داشته باشند، یا خبرنگارانی که فعالیت حرفه ای خود را در خبرگزاری تخصصی به مثابه کارگاه آموزشی و سکوی پرش به خبرگاری‌‌‌های عمومی می دانند و یا مدیران رسانه ای که خبرنگاران حرفه ای خبرگزاری‌‌‌های تخصصی را در خبرگزاری‌‌‌های عمومی جذب می کنند.

مساله بعدی مورد اشاره جعفری، دور شدن خود خبرگزاری‌‌‌های تخصصی از مفاد اساسنامه‌های‌شان مبنی بر تمرکز 80 درصدی بر حوزه تخصصی و ارائه 20 درصدی اخبار عمومی است، در حالیکه همین تمرکز بر اخبار تخصصی مزیت نسبی خبرگزاری‌‌‌های تخصصی ست و با تاکید بر آن باید فعالیت کنند، حفظ این چارچوب‌ها و رعایت آن می تواند در انتخاب مخاطب نیز اثرگذار باشد.

علاوه بر این بعضی خبرگزاری‌ها که از آن به‌عنوان تخصصی یاد می شود که پایگاه اطلاع رسانی نهاد و سازمانی هستند که در قالب روابط عمومی آنها محتوا تولید می کنند که باید آنها را از تعریف خبرگزاری تخصصی جدا دانست.

از دیگر سو خبرگزاری‌‌‌های تخصصی به دلیل مسائل مالی کمتر به استفاده از تکنولوژی‌‌‌های نوین، بحث سئو و... می پردازند و همین آنها را در رقابت با خبرگزاری‌‌‌های عمومی عقب نگه می دارد که ساماندهی و پشتیبانی از آنان می تواند به رشد و توسعه فعالیت‌‌‌های آنان کمک کند.

علاوه بر این توجه به زبان‌‌‌های خارجی و تولید محتوای حوزه تخصصی در این خبرگزاری‌ها برای مخاطبان خارجی نیز موضوعی است که کمتر در خبرگزاری‌‌‌های تخصصی به آن پرداخته می شود و یا حتی بعضی خبرگزاری‌‌‌های تخصصی دفتر و شعبه استانی جهت پوشش اخبار ندارند .

در پایان هر سه سخنران این نشست بر ساماندهی خبرگزاری‌‌‌های تخصصی، تدوین و رعایت چارچوب‌‌‌های متمایز کننده فعالیت‌‌‌های تخصصی این خبرگزاری ها، شناخت دقیق از مخاطبان و عرصه و میدان فعالیت حرفه ای خبرگزاری‌ها در ایران و استفاده از فناوری‌‌‌های نوین تاکید کردند.