در
عصر ارتباطات نوین، زنان نقش چشمگیری در
جامعه رسانه ای دارند، بطوری که در طول این سالها چه در داخل کشور و چه در عرصه
های بین المللی شاهد افزایش رشد حضور زنان درمدیریت رسانهها، رشد توسعۀ فرهنگ
رسانهای با نقشآفرینی های موثر، تشخیص اولویتها و طراحی راهبردهای
کارآمد و اثربخش در آموزش رساته ای ، و ارتقای جایگاه آنان در این حوزه هستیم.
حال
در آستانه میلاد با سعادت حضرت زهرای اطهر(س) و هفته گرامی داشت مقام زن از سوی
دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها با چند تن از زنان فعال در حوزه رسانه ، مصاحبه ای توسط الهه اردلانی کارشناس روابط عمومی این دفتر صورت گرفته
است که در بخش های مختلف بروی سایت دفتر
قرار می گیرد .
بخش
سوم : بانوان مدرس
تهیه
،تدوین و مصاحبه از : الهه اردلانی
دفتر
مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها
امروزه
سرعت روز افزون تکنولوژی در جریان اطلاع رسانی رو به افزایش است و استفاده از فن آوری
اطلاعات و ارتباطات برای اصحاب رسانه و دانشجویان این حوزه نیازمند معیارهایی خاص
می باشد که برای اجرایی شدن آن در عصر حاضر شاهد حضور پررنگ مدرسین زن جهت ارتقا
سطح کیفی آموزش مجازی و بکارگیری شیوه های نوین می باشیم .
بر
این اساس، در گفتگو با خانم
دکتر ندا شفیعی به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت
.
قسمت
اول
خانم
دکتر ندا شفیعی دکترای علوم ارتباطات و مدیرکل روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری،با
۱۶ سال سابقه کار اجرایی و داوری جشنواره ها
در حوزه روابط عمومی و رسانه بوده و از سال ۱۳۸۸ تاکنون مدرس دانشکده خبرمی
باشند .در سال گذشته نیز در جشنواره زن و علم رتبه برتر را در بخش ارتباطات کسب
کردند .
میزان
ارتقاء سطح سواد رسانهای دانشجویان ارتباطات به چه عواملی بستگی دارد ؟
"سواد
رسانهای" آموزش مهارتهای لازم برای برقراری ارتباطی متفکرانه و آگاهانه با رسانهها
و در عین حال به وجود آوردن نگاهی دقیق، نقد و تحلیلی به پیامهای رسانهای مکتوب و
شفاهی است. سواد رسانهای میتواند به مخاطبان رسانهها بیاموزد که از حالت انفعالی
و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانهای وارد شوند که در نهایت به نفع خود
آنان باشد. میزان ارتقاء سطح سواد رسانه ای دانشجویان ارتباطات میتواند به عوامل مختلفی
بستگی داشته باشد از جمله اینکه؛
-
نخست خود مدرسان به آموزش سواد رسانه ای مسلط باشند و اهمیت آن را بدانند.
-
آموزشهای عملی به روز به دانشجویان داده شود.
-
سواد رسانه ای در بدنه دانشجویان به یک مطالبه عمومی و گفت و گوی جدی تبدیل شود در
حالیکه در دانشگاههای ما برخی اساتید هنوز خیلی توجیه نیستند که سواد رسانهای بنیان
یک جامعه را تشکیل می دهد.
-
دوره های عملی و نشستهای صمیمانه گفت و گویی بین اساتید و دانشجویان و اشتراک نظرها
در خصوص مسائل روز که در فضاهای مجازی منتشر می شود.
-
تعریف پروژههای تحقیقاتی برای دانشجویان با موضوعهای مورد علاقه آنها و همچنین حساس
کردن کردن آنها به مسائلی که از رسانهها و فضای مجازی منتشر میشود.
چگونه
میتوانید مجموعهای از منابع اطلاعاتی تعریف شده با کیفیت خوب برای دانشجویان خود
ایجاد نمایند؟
در
خصوص تهیه منابع اطلاعاتی خوب برای دانشجویان ارتباطات؛ از این حیث تفاوت زیادی بین
دانشجویان ارتباطات با بقیه دانشجویان وجود ندارد. علی القاعده میشود در خصوص موضوعات مشخص از منابع اطلاعاتی
پژوهشی که بسیاری از آنها هم رایگان هستند و به راحتی در اختیار همگان قرار دارند استفاده
کرد. مثلاً پژوهشهایی در خصوص تولید محتواهای مختلف ارتباطات ،به طور مثال در خصوص
تاثیرات بحثهای انتقال پیام بر موارد متعددی که در ارتباطات است، مواردی در نمایههای
ملی و بین المللی، مانند جهاد دانشگاهی در
ایران که بسیار عالی مجلات علمی را نمایه کرده و به راحتی میشود با جستجوی یک
موضوع به دریایی از اطلاعات پژوهشی دسترسی پیدا کرد. از منابع بین المللی مثل وبسایتها
که به راحتی در اختیار است استفاده نمود و
حتی منابع اطلاعاتی مختلف دیگر چون کتابخانههای آنلاین مثل کتابخانه کنگره آمریکا.
دانشگاه های ارتباطات میتوانند در خصوص موضوعات
که در کلاس بحث شده از امکانهای مختلف استفاده کنند. یعنی میتوان یک پکیج پژوهشی
در خصوص موضوعات خاص تهیه کرد .از سوی دیگر گروهی مأمور شوند و موارد را دستهبندی
کنند، اگر لازم به ترجمه باشد، ترجمه کنند و در اختیار دانشجویان قرار دهند. این منابع
اطلاعاتی،مباحث و آخرین دستاوردها میتواند از دانشگاههای معتبر دنیا مانند: دانشگاه
هاروارد، دانشگاه اکسفورد، دانشگاه کمبریج و سایر دانشگاههای معتبر دنیا باشد.
کیفیت
و کمیت آموزش در دانشکده خبر را چگونه ارزیابی می کنید ؟
با
توجه به اینکه در حال حاضر کلاس ها مجازی برگزار می شود نمیتوان تحلیل کاملی داشت.
اما با توجه به بازخوردها و ارتباط مداوم اداره آموزش با اساتید، به نظر میرسد کلاسها
از کیفیت قابل قبولی برخوردار است. اما از نظر کمی، اساتید میتوانند در بهرهگیری
از فناوریهای موجود در جهت اهداف آموزشی، بهتر عمل کنند. بهعنوان مثال، میتوان از
YouTube برای فیلمهای دانشجویی یا درسهای کوتاه در مدت زمان
تعطیلات استفاده کرد و از Google Docs برای پیگیری بهتر تکالیف درسی بهره گرفت.
بهطور
مرسوم، اساتید هنگام ارزیابی تجربیات یادگیری دانشجویان خود، تنها به مشاهدات یا آزمونها
اکتفا میکنند. امروزه، به راحتی میتوان تجربه یادگیری دانشجویان را با ابزارهای دیجیتال
سنجید. این ابزارها قادرند تجربیات یادگیری هر دانشجو را با جزییات دقیق ثبت کنند.
ابزارهای دیجیتال امکانات بینظیری برای درک تجربه دانشجو و شخصی سازی شیوه یادگیری
او در اختیار اساتید قرار میدهند.
در
کنار تحولات فناوریهای نوین ارتباطی چه پیشنهادی برای کیفیت آموزش دانشجویان ارتباطات دارید؟
فناوریهای
نوین برکات و نعماتی داشته است. برای دانشجویان علوم ارتباطات نیز همانند سایر دانشجویان
این نعمات قابل استفاده است. از جمله این راهکارها میتوان به ارتباط تصویری با اساتید
بنام و شاخص دنیا اشاره کرد. قبلا امکانات ارتباطی نبود اما امروزه به راحتی از طریق
پیامرسانهای مختلف به صورت صوتی و تصویری میشود ارتباط گرفت. با اساتید مطرح دنیا
امکان برگزاری کلاسهای آنلاین وجود دارد. از طریق اسکایروم و نرم افزارها و بسترهای مختلف دیگر دانشجویان میتوانند
از هر مکانی در کلاس استاد تراز اول علوم ارتباطات دانشگاه هاروارد حضور داشته باشند.
دیگر
این که برخلاف روش سنتی که استاد در کلاس حاضر میشد و توضیح میداد و یا کتابهایی
را معرفی میکرد، الان این قابلیت وجود دارد که منابع آموزشی تولید شود و استاد فقط
سرفصل و یا قسمت کوچکی از مباحث را ارائه دهد و بقیه مباحث به شکل فیلم یا کلیپ و اشکال
دیگر نمایش ارائه شود. مثلاً استاد در خصوص
نقد فیلم نقد کتاب صحبت کند و بلافاصله میتواند به اصطلاح لینک یکی از جلسات سمینارهای
مهم نقد فیلم یا نقد کتاب پیوند شده در اختیار دانشجویان قرار دهد و دانشجویان برند
اصل فیلم یا جلسه نقد را ببینند.
فناوریهای
نوین ارتباطی این امکان را به وجود آورده که دانشجویان با اساتید و همسالان و دانشجویان
رشته خودشان در داخل و خارج از کشور مباحث را به اشتراک بگذارند چون اساسا مباحث و
علم یک خاصیت بین المللی و عمومی دارد. دانشجویانی که در دانشگاههای ایران تحصیل میکنند
میتوانند با دانشجویان دانشگاههای سراسر دنیا در موضوعات خاص با هم بحث کنند. برای
مثال موضوع تاثیر خشونت برای کودکان را میتوانند از طریق همین ابزارهای نوین ارتباطی
پیامرسانها و اتاقهای گفتوگو و سمینارهای آنلاین مورد بحث قرار دهند.
با
توجه به توسعه شبکههای اجتماعی چه راهکاری برای مقابله با اخبار جعلی مد نظر شما است؟
خبر
جعلی ویژگیهای مشابهی با خبر واقعی دارد؛ طوری که قالب ارائه آن، خبری اسـت و عناصر،
ارزش ها و کاربردهای مرسوم خبر واقعی را شامل میشود و تا زمان آشکار نشدن ماهیت آن،
تأثیرات خودش را به صورت جریان خبری در سـطح جامعه بـه دنبال دارد؛ به عبارتی، خبر
جعلی در پوشش خبر واقعی تولید و منتشر میشود.
سازمان
متصدی مقابله بـا خبر جعلـی قبل از شروع مراحل اصلی تشخیص و مقابله بـا خبر جعلی نیازمند
برخی اقدامات پیشگیرانه اسـت تـا آثار ناشی از خبر جعلی را در سطح جامعه کاهش دهد و
مقابله بـا این پدیده را راحتتر سازد. این اقدامات عبارتاند از؛ آگاهسازی؛ تعامل
و همکاری بـا سازمانهای مختلف کشور؛ ارتقای
سواد رسانهای؛ اصلاح ساختار؛ ارتقای اعتماد عمومی؛ ارتقای کیفیت روزنامهنگاری؛ راهانـدازی
سرویس خبر جعلی.
یکی
دیگر از موثرترین شیوههای مقابله با اخبار جعلی، توسعهی آموزش سواد رسانهای، سواد
بصری، سواد اطلاعاتی و... به مخاطبان است تا با روشها و فراگیری مهارتهای لازم، توان
شناسایی و مقابله با اخبار جعلی را فراهم کند.
با
چه چالشهایی در زمینه آموزش مواجه می شوید ؟
بی
انگیزگی دانشجویان، از مشکلات آموزشی در این دوران است و علاقهمند کردن آنان به درس
و دانشگاه یکی از چالشهاست. همچنین در دوران کرونا و فضای مجازی آموزش را برای مدرسان
سختتر کرده است؛ چون امکان بازخورد کم شده است. به ویژه در رشتههایی چون ارتباطات
و روابط عمومی یادگیری بیشتر باید مشارکتی و تعاملی باشد.
به
عنوان یک بانو مدرس در حوزه رسانه چه خلاءهایی را احساس میکنید؟
نپرداختن به تخصص در اجرا، اینکه دانش رسانهای صرفاً
در شعار و حرفها نباشد.
جایگاه
اصول اخلاق حرفهای در آموزشهای شما در کجا قرار دارد ؟
قطعا
مدرس دانشگاه یا بهتر بگوییم معلم به عنوان افرادی که مسؤولیت تعلیم و تربیت دانشجویان
را بـر عهده دارند بایـد به اصول اخلاق حرفهای معلمی پایبند باشند. رعایت اخلاق آموزشی
تضمینکنندهی سلامت فرآیند یادده و یادگیری در دانشگاه است و موجب افزایش تعهد پاسخگویی
مدرسان نسبت به نیازهای دانشجویان است.
تمام
تلاش من هم در آموزش کم نگذاشتن زمان و توان برای تدریس بوده است و اینکه با دانشجویان
ارتباط موثری برقرار کنم تا راحت تر از فضای درس استفاده کنند و نگران سوال پرسیدن
و یادگیری نباشند و این ارتباط از نگاه بالا به پایین نباشد بلکه احساس خوشایند یادگیری
متقابل را داشته باشند. به جهت وظیفهای که در قبال برآوردن نیازهای آموزشی دانشجویان
دارم، سعی کردهام با رعایت حداکثری اصول اخلاقی در انجام وظایف حرفهای، مسؤولیتهای
آموزشی خود رابه انجام برسانم اما اینکه چقدر موفق هستیم را باید دانشجویان عزیز عنوان
کنند.
آیا
برنامه ریزی در حوزه آموزشی برای آینده مد نظر دارید؟
بله
قطعاً. هر انسانی در هر جایگاهی که قرار دارد اگر بدون برنامهریزی دقیق و هدفمند حرکت
کند، راهی بی نتیجه را پیموده است. برنامهریزی در زمینه آموزش نیز باید با هدف و تدوین
برنامه مشخص باشد.
و
حرف آخر ؟
امیدوارم همه دانشجویان با انگیزه و علاقهمند در
رشته ارتباطات مسیر پیشرفت و تعالی در این دانش را با اندیشه عمیق و تفکر ناب در این
حوزه طی کنند.