شانزدهمین همایش بین‌المللی بانوان قرآن‌پژوه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد؛
صالحی: شاهد جریان پرشتاب زنانه در علوم اسلامی در جهان اسلام به‌ویژه ایران هستیم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شانزدهمین همایش بین‌المللی بانوان قرآن پژوه گفت: در ایران عزیز به برکت انقلاب اسلامی شاهد جریان پرشتاب زنانه در علوم اسلامی در جهان اسلام و به طور خاص در ایران هستیم و این جریان زنانه علوم اسلامی بسیار می‌تواند در فهم و تربیت دینی موثر باشد.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شانزدهمین همایش بین‌المللی بانوان قرآن پژوه و دومین آیین تکریم بانوان مبلغ و محفل دارالقرآن کریم شهر تهران با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین احمد مروی تولیت معزز آستان قدس‌رضوی، احمد مسجد جامعی وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از بانوان فعال قرآنی امروز پنج‌شنبه (۶ دی) برگزار شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم گفت: خدا را سپاس می‌گویم در ایام معطر به عطر حضرت صدیقه طاهره (س) در این محفل مبارک حضور دارم. تاریخ اسلام را که از صدر بعثت تاکنون بررسی می‌کنیم در می‌یابیم زنان در حوزه علوم و معارف اسلامی سه دوره تاریخی را گذراندند.
وی افزود: دوره نخست تجلی دوره بعثت است که بانوان حضور محسوسی در تعلیم و تعلم معارف اسلامی دارند، غایب نیستند و به تمام معنا در صحنه حضور دارند، دوره دوم با افول تمدن اسلامی (به علل مختلف) دوران کمرنگ شدن زنان در عرصه علوم و معارف اسلامی است که هم در فقه، تفسیر و کلام و هم در سایر حوزه‌های علوم اسلامی دیده شد.
صالحی تصریح کرد: دوره سوم مربوط به دهه‌های اخیر است که دوباره نسیم بعثت تجلی کرده است و بانوان در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی ظهور و بروز دارند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ابن سعد، از مورخانی که صحابه پیامبر گرامی اسلام (ص) را معرفی کرده‌اند، در طبقات الکبری از ۱۵۰۰ صحابی زن نام برده‌اند، این حجر عسقلانی ۱۵۵۲ زن صحابی معرفی می‌کند و این اثیر در اسدالغابه از حدود ۷۷۰۰ صحابی که معرفی کرده ،تقریبا یک هفتم آنها یعنی هزار تن از آنها بانوان هستند.
صالحی تصریح کرد: تصویر بسیار تلخی از جایگاه زن در زمان جاهلیت وجود داشت، به فرموده قرآن کریم تاجایی که وقتی خبر دختر دار شدن به مردی می‌رسید خشمگین و شرمگین می‌شد و متحیر می‌ماند که آیا این دختر را با خواری نگه دارد یا زنده به گور کند، پیامبر اسلام (ص) در آن ایام امتی را می‌سازد که جمع قابل توجهی از آنان زنان هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در این جامعه که بیعت معنا نداشت و حتی مردان هم (چون روسای قبیله همه‌کاره آن قبیله بودند) بیعت نمی‌کردند و زنان سایه موهوم مردان بودند، کار به جایی رسید که پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) زنان را مثل مردان در بیعت‌های مختلف چون عقبه اولی و ثانیه و رضوان و.. شریک کردند.
وی با اشاره به اینکه در امر هجرت هم زنان مانند مردان حضور داشتند، افزود: علاوه بر حضور زنان در بیعت و هجرت، زنان از تعلیم و تربیت پیامبر برخودار بودند، زنان در مجامع عمومی ایشان حضور داشتند و از جمله بخشی از راویان حدیث غدیر زنان هستند. حتی پیامبر اسلام (ص) وقت اختصاصیِ هفتگی برای تعلیم و تربیت زنان تعیین کردند و زنان برجسته مسلمان به ویژه دختر ایشان حضرت صدیقه طاهره (س) به طور پیوسته معلم و مربی زنان بودند.
صالحی تصریح کرد: پیامبر اسلام (ص) موجی را در تعلیم و تربیت زنان ایجاد کردند که بسیار موثر بود؛ بانویی از صحابه به نام شفاء در دوره خلیفه دوم حضور داشت که بعنوان زنی خردمند و عالم شناخته می‌شود و خلیفه نظر او را به مردان ترجیح می‌داد، یک زن صحابه در فاصله بیست سال از بعثت به جایی رسید که نظرش از نظر مردان مقدم‌تر بود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ابن‌سیرین خواهری دارد به نام حضه وی به قدری در علم قرائت مسلط بود که ابن‌سیرین (که فقیه و مفسر ی برجسته از تابعین بود) هر زمان در علم قرائت به مشکلی بر می‌خورد به خواهرش ارجاع می‌داد. در قرون اولیه اسلامی دوران درخشانی از حضور فقیهان ،متکلمان و مفسران زن داریم این جمله امام صادق (ع) قابل توجه است که فرمودند چه بسیار زنانی که از مردان فقیه‌تر هستند این جمله از امامی است که همسر مکرم و مادر جلیل‌القدر ایشان از فقهای بزرگ اسلامی هستند.
وی افزود: در این دوره تاریخی، زن در جامعه اسلامی در تعلیم و تعلم جنس دوم نبود و پا به پای مردان بود که دوره‌ای مشعشع از تاریخ اسلامی است،اما دوره دومی هم داریم که زمان غروب و کمرنگی زنان در حوزه علوم و معارف اسلامی است و این از نظر من با افول تاریخی تمدن اسلامی همزمان است وقتی نیمی از جامعه تعلیم و تعلم دور می‌شود آثار خودش را خواهد گذاشت.
صالحی با اشاره به اینکه کتابی از ابن حجر عسقلانی وجود دارد که تراجم نگاری شخصیت‌های معاصر خودش در قرن هشتم است و درمورد شخصیت‌های این قرن در جهان اسلام مطالبی را ذکر کرده است، تصریح کرد: در این کتاب بیش از ۵ هزار شخصیت قرن هشتم معرفی شده است که ۱۹۰ نفر آنها از بانوان هستند که یک سیم مردان هستند، درحالی که در دوره نخست، در کتاب اسدالغابه این اثیر ، که در مورد اصحاب پیامبر است همانگونه که اشاره کردم، یک هفتم صحابه از زنان هستند. البته هنوز در همین دوره جهان اسلام در میزان زنان عالم و دانشمند، یک‌سر و گردن (بلکه بیشتر) از سایر کشورها از جمله مغرب زمین فاصله دارد اما شاهد درخششی که از عصر بعثت تا قرن ۴ هجری بودیم نیستیم. علل رخ دادن این اتفاق متعدد است از عوامل اجتماعی، سیاسی گرفته تا ذهنی و معرفتی.
وی افزود: در مورد عوامل اجتماعی باید گفت زمانی که سرزمین خلافت تکه تکه می‌شود مناطق جهان اسلام درگیر تنازع هستند و این بهم ریختگی به عنوان عاملی اجتماعی در علم زنان تاثیر می‌گذارد، چرا که تعلیم و تعلم در آن زمان به سفر وابسته بود و مثل امروز اینترنت و ارتباطات راه دور وجود نداشت. وقتی جهان اسلام آن وضعیت را پیدا کرد سفر برای زنان سخت‌تر شد و این امر بر آموزش زنان تاثیرگذار بود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: عامل دیگر روایاتی بود که در این دوره‌ها نشر و‌گسترش یافت از جمله یکی از احادیث که به زنان کتابت نیاموزید، که با مسلمات دینی ناسازگار بود، به تفکر اجتماعی مسلمانان راه یافت، عامل دیگر جنگ سالاریِ نظام‌های سیاسیِ ملوک الطوایفیِ پدیدآمده در دنیای اسلام بود که مردسالارانه زنان را به حرمسرا کشاندند و از فضای اجتماعی سالم دور کردند.
وی افزود: اما دوره سوم، دوره‌ای است که در آن زیست می‌کنیم و در تمام جهان اسلام نمایه‌های آن را می‌بینیم، اما در ایران عزیز به برکت انقلاب اسلامی اتفاقات بسیار بسیار پر رونق‌تری دیده می‌شود و شاهد جریان پرشتاب زنانه در علوم اسلامی در جهان اسلام و به طور خاص در ایران هستیم و این جریان زنانه علوم اسلامی بسیار می‌تواند در فهم و تربیت دینی موثر باشد. این رویه بازگشت به تعالیم ناب بعثت (همان که پیامبر اکرم (ص) آن را آغاز کردند) است.
صالحی تصریح کرد: برخی سخن از زنانه شدن علوم اسلامی هم دارند که می‌توان فقه زنانه، تفسیر زنانه و.. هم داشته باشیم (که البته قصد پرداختن به آن ندارم) اما می‌توان گفت که اگر شهید مطهری می‌گفت فقه عرب بوی عرب می‌دهد و فقه عجم بوی عجم، فقه مرد هم بوی مرد و فقه زن نیز بوی زن می‌دهد و تفسیر زنان و مردان و الهیات مردان و زنان و.. نیز همینطور است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: حساسیت‌های موضوعی مردان و زنان یکسان نیست؛ ممکن است مردان و زنان درمورد موضوعاتی که تامل می‌کنند با یکدیگر متفاوت باشند . نکته دیگر این که زنان مظهر صفات جمال الهی هستند و تجلی‌ای که صفات جمال الهی در زنان کرده در نوع مواجهه آنان با تجلی اعظم الهی که قرآن کریم است، با مردان که بیشتر تجلی صفات جلالیه الهی هستند متفاوت باشد.
وی در پایان اظهار کرد: در تعاملی که زنان در تجلی‌ای که قرآن کریم بر آنها می‌یابد حتما اتفاقات مبارک و متفاوتی رخ خواهد یافت.
گفتنی است در این مراسم از جمعی از پژوهشگران و بانوان قرآنی ایرانی و خارجی تقدیر بعمل آمد.